زمین شناسی، آلتراسیون، کانی سازی و اکتشافات ژئوشیمیایی اندیس آهن و آنتیموان- طلا نیگنان، شمال بشرویه، خراسان جنوبی

منطقه اکتشافی آهن و آنتیموان – طلا نیگنان در شمال شهرستان بشرویه در استان خراسان جنوبی واقع شده است. این مناطق اکتشافی در مرز شمال غربی بلوک لوت قرار گرفته اند و شامل بخشی از سازندهای بغمشاه و قلعه دختر با سن ژوراسیک فوقانی می باشند. واحدهای سنگ شناسی منطقه اکتشافیآنتیموان – طلا شامل اسلیت، سنگ کربناته، متاسندستون و متاپیلیت است. منطقه اکتشافی آهن نیز دارای واحدهای سنگ کربناته و مارن می باشد. واحد های کربناته خود به طور تخصصیبه واحد های سنگ شناسی پکستون، وکستون، بایندستون و آهک کریستالین یا آهک اسپارایت تقسیم بندی می شود. واحد متاسندستون نیز به دو واحد مجزا سنگ شناسی کوارتزارنایت دگرگون شده و ماسه سنگ آهکی دگرگون شده قابل تفکیک است. با انجام مطالعات میکروسکوپی سه نوع آلتراسیون کربناتی، دولومیتی و سیلیسی – کربناتی در منطقه اکتشافی آنتیموان - طلا مشخص گردید. همین طور دو زون آلتراسیون کربناتی و دولومیتی در منطقه اکتشافی آهن قابل مشاهده است. کانی سازی در منطقه اکتشافی آنتیموان - طلا کنترل گسلی داشته و به صورت رگه ای و جانشینی در سنگ میزبان (اسلیت به همراه سنگ آهک) تشکیل شده است. روند کلی رگه ها در محدوده اکتشافی آنتیموان - طلا عمدتاَ ne-sw و دارای شیب 85 تا 90 درجه می باشد. در این منطقه، شاهد حضور سه دسته رگه و رگچه هستیم که عبارتند از: کلسیت عقیم، کلسیت + اکسید آهن و کلسیت + اکسید آهن + استیبنیت. کانی سازی در منطقه اکتشافی آهن نیز کنترل گسلی داشته و به صورت رگه ای و جانشینی در سنگ میزبان (سنگ کربناته) تشکیل شده است. روند کلی رگه ها در محدوده اکتشافی آهن عمدتاَ e-w و دارای شیب 64 درجه می باشد. در این منطقه، شاهد حضور دو دسته رگه و رگچه هستیم که عبارتند از: کلسیت عقیم و کلسیت + اکسید آهن. نتایج حاصل از آنالیز رسوبات رودخانه ای منطقه اکتشافی آنتیموان – طلا نشان داد که بیشترین مقدار عنصر مس ppm 26، سرب ppm 62، روی ppm 146، بیسموت ppm 52 و آنتیموان ppm 53 است. مقادیر بالای مس، سرب و رویبه دلیل حضور کانی سازی مس و سرب رگه ای است. مقادیر بالای بیسموت و آنتیموان نیز به دلیل نزدیکی این آبراهه-ها به ترانشه های واقع بر روی رگه استیبنیت است. براساس آنالیز نمونه های خرده سنگی در منطقه اکتشافی آنتیموان – طلا، بیشترین مقدار آنتیموان 2%، آرسنیک 2/1%،بیسموت ppm 4/52، سرب2%، روی 2/1% و طلا تا حداکثرppm 6/1می باشد. مقادیر بالای عناصر استیبنیت، طلا، آرسنیک و بیسموت از ترانشه های واقع بر روی رگه استیبنیت می باشد. مقادیر بالای عناصر سرب و روی به دلیل حضور کانی سازی و اندیس سرب در شمال منطقه می باشد.در منطقه اکتشافی آهن نیز با توجه به نتایج حاصل از آنالیز نمونه های برداشت شده از پروفیل ها، میزان عناصر si،ca،fe و mn به ترتیب برابر 22%، 5%، 15% و 7/0% می باشد. مقدار این عناصر با دورشدن از رگه کانی سازی تغییر کرده و به ترتیب برابر 04/0%، 39%، 2/0% و 06/0% است.در دیاگرام دوتایی، کلسیم در برابر سیلیسیم دارای شیب منفی بوده که نشان دهنده خروج کلسیم از سنگ میزبان و جانشین شدن سیلیسیم به جای کلسیم و کمک به آماده سازی سنگ میزبان جهت فرایند جانشینی است. در دیاگرام دوتایی کلسیم در برابرآهن، کلسیم در برابر منگنز و کلسیم در برابر منیزیوم نیز شیب منفی قابل رویت است که نشان دهنده خروج کلسیم از سنگ میزبان و جانشین شدن این عناصر به جای آن برای تشکیل کانی سازی می باشد. بر اساس شکل کانی سازی، نوع و گسترش آلتراسیون، نوع کانی سازی و نتایج ژئوشیمیایی، کانی سازی منطقه اکتشافی آنتیموان - طلا نیگنان از نوع پلی متال گرمابی است.کانی سازی در منطقه اکتشافی آهن نیز با توجه به شکل کانی سازی، گسترش آلتراسیون و نتایج حاصل از آنالیز های ژئوشیمیایی، کانی سازی از نوع آهن هیدروترمال رگه ای می-باشد که آنومالی سرب و روی نیز در آن دیده می شود.